Şirin, kıvırcık kürklü bir labradoodle, goldendoodle, boxerdoodle, yorkipoo, cavapoo… Son yıllarda doodle ya da poo eki alarak isimlendirilen poodle kırması köpekler son derece popüler. Tasarımcı Yetiştirici dediğimiz amacı yeni bir ırk yaratmak olan porfesyoneller ve kendi köpeğini bu doodle çılgınlığı furyasında poodle ile çiftleştiren amatörlerin sayıları da az değil. Nedir bu doodle denen köpekler? Bir standardı var mı? Mizaçları nasıl? Gerçekten tüy dökmüyorlar mı? Kırıldıkları diğer ırkın özelliklerini ne kadar taşıyorlar? Sorular, sorular, sorular….
Alerjisi olan kişilerin yeni moda favorisi doodle, çünkü genellikle çok az tüy döktüğünü hatta bazıları hiç dökmeyeceğini vaat ederler. İyi huylu, akıllı ve tatlı aile köpekleri oldukları söylenir. Ne mükemmel bir ırk…!
Teknik olarak “doodle” veya “poo” köpekler bir köpek ırkı olarak kabul edilmemektedir.
Doodle Köpeklerin Tarihçesi
Çeşitli kaynaklara göre bir poodle (kaniş) ırkından köpek ile başka bir köpek ırkı melezi olan ilk doodle köpek “Cockapoo” yani Cocker spaniel ve Poodle (kaniş) kırması idi. Bu iki ırk 1940’larda ABD’deki en popüler köpek ırklarından ikisiydi, bu nedenle, özellikle bu iki ırkın çiftleşmesinden ortaya çıkacak köpeklerin sevimli arkadaşlar olması muhtemeldi. Cockapoo köpeklerin ilk kaydı 1950’lere kadar uzanıyor. Kısa süre sonra Yorkipoo (Yorkshire terrier) ve Peekapoo (Pekingese) Amerika Birleşik Devletleri’nde popüler oldu.
1980’lerde Avustralya Kraliyet Rehber Köpek Derneği’nde köpek yavrusu yetiştirme müdürü olarak çalışan Wally Conron, kör bir kadına rehber köpek bulmakta zorlanıyordu, çünkü kadının kocasının köpek alerjisi vardı. Onlarca kaniş ile çalışarak rehber köpek olarak görev yapabilmeleri için eğitmeyi denedi ve başarısız oldu. Sonunda pozitif özellikleri sayesinde harika rehber köpek olabilen Labradorlar ile tüy dökmeyen Kaniş eşleşmesinden tam ihtiyacı olan özeliklerde bir köpeğin çıkabilme ihtimali aklına geldi.
Conron başarılı oldu, ancak çok geçmeden kimsenin melez köpeklerle ilgilenmediğini fark etti çünkü onlar safkan değildi. Bu yüzden yarattığı köpeğe Labradoodle adını verdi ve yeni bir köpek icat ettiklerini basın aracılığıyla duyurdu.
Doodle Kırmaları
Melez yani kırma köpekler benzersizdir, ilgi çekici isimleri vardır ve çok çeşitli şekil, renk ve boyuta sahiptirler, ancak adı üstünde melez köpekler safkan köpekler değildir. Bir ırk olarak kabul edilebilecek kadar standart özelliklere sahip değildirler, çiftleşme izni alınmadan eşleştirilebilirler, yetiştiricilerin uymaları gereken kurallar da yoktur. Sıklıkla sağlık ve mizaç, yani karakter özellikleri göz ardı edilerek üretilirler.
Melez, Kırma ya da Hibrit köpekler birçok insanın iddia ettiği gibi sağlık sorunlarına karşı bağışık değildir. Sorumlu yetiştiriciler yerine çoğunlukla amatör üreticiler tarafından rastgele bir seçimle çifleştirilmeleri nedeniyle genellikle ebeveynlerinden geçen kalıtsal (genetik) hastalıklara daha yatkındırlar. Tüm dünyada resmi yetkili olarak kabul edilen kurumlara kayıtlı, Safkan ve Şecereli köpekler üreten yetiştiriciler soy araştırmaları yapmak ve istenmeyen özellikleri genetik olarak taşımayan yavrular yetiştirmek için emek, zaman ve para harcarlar. Ne yazık ki, herkes kayıtlı olmayan köpekleri çiftleştirip “melez” bir köpek yavrusu yaratabildiğinden, bu şekilde üretilmiş bir köpeğin genetik veya yapısal kusurları olabilir.
Etik ve sorumlu doodle yetiştiricileri de vardır. Bir doodle sahiplenmek istiyorsanız lütfen önce hem anne ve baba köpek hakkında, hem de bu yavruları üreten kişi hakkında araştırmanızı yapın!
“Davis’teki California Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yapılan yeni bir araştırma, kalıtsal köpek hastalıkları söz konusu olduğunda karma ırkların safkan ırklara göre herhangi bir avantaja sahip olmadığını gösteriyor.”
UC Davis Basın Bülteni
Doodle köpekleri, Kaniş ile popüler başka bir ırkın karışımıdır. Bu ırklar, her bir hayvanın en iyi niteliklerinin tek bir köpekte elde edilmesi amacıyla çaprazlanır.
Golden Retreiver ve Poodle kırması olan bir köpek için Goldendoodle ismi kullanılırken, Labradoodles (Labrador Retriever), Sheepadoodles (Old English Sheepdog), Schnoodle (Schnauzer) veya Cockapoo (Cocker Spaniel x Poodle), Maltipoo (Maltese Terrier x Poodle) gibi isimler üretilmiştir. Standart, minyatür veya oyuncak kanişler (toy poodle) ayrıca Beagler, Pug, Collie, Corgi, Saint Bernard ve hatta Rottweiller ile kırılarak çeşitli doodle köpekler yaratılmıştır. Günümüzde neredeyse her köpek ırkının bir doodle’ı var…
Doodle alerji yapar mı?
Doodle’lar son derece popüler evcil hayvanlardır ancak bu “tasarım” köpekler, FCI (Fédération Cynologique Internationale – FCI) veya AKC (American Kennel Club) gibi otoriteler tarafından bir ırk olarak tanınmamaktadır. Hepsi oldukça sevimli olsa da, DNA’sı veya soyu ne olursa olsun, bir doodle köpeğin kişiliğinin ve fiziksel özelliklerinin her zaman farklı ve şansa bağlı olabileceğini hatırlamak önemlidir.
Doodle karışımlarının en çok tercih edilen özelliklerinden biri, köpekleri hipoalerjenik hale getirdiği düşünülen, az dökülen tüyleridir. Labradoodle gibi tüy dökmeyen veya az tüy döken köpekler genellikle hipoalerjenik olarak sınıflandırılırken, çalışmalar bu köpeklerin bazen köpek tüyünde bulunan alerjen düzeyinin tüy döken köpeklere göre daha yüksek düzeyde olabildiğini göstermiştir. *
* Vredegoor, Doris W. et al. “Can F 1 Levels In Hair And Homes Of Different Dog Breeds: Lack Of Evidence To Describe Any Dog Breed As Hypoallergenic“. Journal Of Allergy And Clinical Immunology, vol 130, no. 4, 2012, pp. 904-909.e7. Elsevier BV, doi:10.1016/j.jaci.2012.05.013
Tüm doodle köpeklerinin kaniş genlerinin düşük tüy dökme (veya hiç dökmeme) özelliklerine sahip olduğunu varsaymak da mümkün değildir. Bu nedenle özellikle “Alerji” nedeniyle tüy dökmeyen bir köpeğe ihtiyaç duyan kişiler için doodle doğru bir seçim olmayabilir, kısa bir süre sonra alerji probleminiz nedeniyle köpek ile birlikte yaşamanızın mümkün olmadığı durumda sevimsiz olaylar yaşamamanız için bunu en baştan biliyor olmanız önemlidir.
Doodle köpeklerin görünümleri nasıldır?
Doodle köpeklere ilgi duyan pek çok kişi, tüy dökmemeleri, hipoalerjenik olmaları (alerji yapmamaları) veya kişilikleri nedeniyle bu melez köpeklere yöneliyor gibi görünüyor. Yani herkes her iki cinsin sadece en iyi özelliklerinin yavrulara genetik olarak taşınmasını istiyor, umut ediyor… Ancak köpek genetiği ve davranışı üzerine yapılan bilimsel akademik çalışmalarda bu konuda hiçbir garantinin söz konusu olmadığını ortaya koymuşlar.
“Herhangi bir cins için genelleme yapmak zordur, ancak karışımlar söz konusu olduğunda özellikle zordur. Irkları karıştırdığınızda öngörülemeyen sonuçlar elde edersiniz.”
K. Lord – Massachusetts Üniversitesi Tıp Fakültesi
Golden Retriever’lar dost canlısıdır, Alman çobanlar koruyucudur ve border collie’ler işkoliktir gibi belirli türler hakkında genellemeler yapabiliriz ama her zaman istisnalar vardır. Aynı ırk köpekler birbirine benzer görünebilir, ancak border collie köpeğiniz çok tembel de olabilir, huysuz, saldırgan Golden Retreiver köpekler de vardır.
Labradoodle yaratıcısı olan Conron, daha fazla Labradoodle yetiştirmeye başladıkça bunu hızlı bir şekilde öğrendi. Kişiliklerinin ve çalışma yeteneklerinin köpekten köpeğe değiştiğini keşfetti. Kürkleri, renkleri birbirinden farklıydı; kıvırcıktan dalgalıya ve düze kadar değişiyordu; bazıları diğerlerinden daha fazla tüy döküyordu.
Doodle resmi olarak tanınan bir ırk olacak mı?
“Çoğu ırk, diğer ırklarla karışım olarak başladı”
Doodle köpeklerinin tanınmış bir ırk haline gelip gelmeyeceği, onları yetiştiren insanların hedeflerine bağlıdır. Köpek ırklarının standartlarını belirleyen ve bu özelliklerin korunması için çalışan resmi otoriteler tarafından tanınmış bir köpek ırkı yaratmak için, belirli özellikleri ve nitelikleri geliştirmeye yönelik çalışmalar yapan kararlı, saygın yetiştiriciler bu köpeklerin standartlarının oluşmasını başarabilir ve bir ırk olarak kabul edilmesini sağlayabilirler.
ve son olarak
Labradoodle’ı icat eden köpek yetiştiricisi, 90 yaşındaki Wally Conron’ın sözleri ile bu yazıyı bitirmek istiyorum. Avustralya’nın ABC News kanalına yaptığı bir podcast’te, ilk kez bir Labrador ve bir kanişin yetiştirilmesi ve ardından ortaya çıkan “tasarımcı köpek ırkları trendi” hakkında konuştu. Conron “Frankenstein canavarı” adını verdiği yaratıktan pişmanlık duyuyor.
“Pandora’nın kutusunu açtım ve bir Frankenstein canavarını serbest bıraktım. Bu etik dışı, acımasız insanların bu köpekleri yetiştirip büyük paralar karşılığında satmalarına sebep oldum. Bu benim en büyük pişmanlığım.” **
** Why Labradoodle creator regrets breeding the ‘Frankenstein monster’ (today.com)
